Tweede uittocht uit Vlaanderen: activisten in Het Gooi

Zoals uit de geschiedenis rond de ballingen in Amsterdam al bleek, bleef de Vlaamse Kwestie ook in Nederland een rol spelen bij een aantal kunstenaars en schrijvers. Direct na het einde van de oorlog en de terugkeer in België kwam een nieuwe kleinschalige vluchtbeweging op gang vanwege de betrokkenheid van sommige kunstenaars bij het Vlaams activisme. Voorstanders van een vrij Vlaanderen of Groot-Nederland werd collaboratie met de Duitsers verweten. Voor Reimond Kimpe leidde zijn lidmaatschap van de Raad van Vlaanderen tot een terdoodveroordeling, zodat hij zich genoodzaakt zag naar Zeeland te vluchten. Ook Jozef Cantré en Frits van den Berghe werden beschuldigd van activisme. Van den Berghe trok in bij Cantré in huize 'Henriëtte' in Blaricum, waar zich spoedig een vriendenkring verzamelde. Terwijl de meeste vluchtelingen in de loop van 1919 terugkeerden naar België, ontstond in Het Gooi een nieuwe enclave. Het schilderij 'De bannelingen' uit 1919 toont de politieke vluchtelingen die elkaar in Het Gooi troffen: Van den Berghe, de activist Arthur Claus, De Clercq, Cantré en de arts Victor de Knop.¹ Gustave de Smet, die al in Blaricum woonde, voegde zich eveneens bij de kring. In zijn woning in Bussum richtte De Clercq, over wie na de oorlog eveneens het doodvonnis werd uitgesproken, de kunsthandel De Blauwvoet op, waarvan de naam een verwijzing is naar de roman 'Kerels van Vlaanderen' van Hendrik Conscience. Cantré heeft in 1933 het gedenkteken bij het graf van De Clercq ontworpen. Het beeld stelt de Vlaamse dichter voor, in een fiere houding met een boek tegen de borst gedrukt.²

Afb. 1
Afb. 2